لزوم توسعه شهری بر مبنای اصول معماری ایرانی اسلامی

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، توسعه شهری در جامعه ما نیاز به بررسی و تحقیقات زیادی دارد که علاوه بر تاریخ، فرهنگ کشور را نیز به خوبی نمایش دهد. به همین دلیل، محققان رشته‌های معماری و جغرافیا در این زمینه تحقیق می‌کنند و بنیاد ملی علم ایران هم از این طرح‌های پژوهشی حمایت می‌کند.

«تحلیل وارزیابی انطباق طرح‌های توسعه شهری با اصول و ارزش‌های معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی (مورد مطالعه: کلان‌شهر تهران)» عنوان طرح کیمیا قاسمی است که در قالب پسادکتری و با راهنمایی مصطفی بهزادفر و حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است.

کیمیا قاسمی با مدرک کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی علوم جغرافیایی - جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس درباره این طرح توضیح داد: مطالعات و بررسی‌های روند توسعه شهرهای مختلف ایران به ویژه کلان‌شهرها نشان می‌دهد که پدیده‌هایی مانند توسعه نامتوازن صنعت و خدمات، توانسته در کنار تغییرات جغرافیایی جمعیت، فرهنگ شهرنشینی و مهاجرت روستاییان به شهرها را رواج دهد و در کمتر از نیم قرن، منجر به ایجاد ناهماهنگی‌هایی در چگونگی استفاده از زمین‌های شهری وعدم تعادل در پراکندگی تسهیلات و خدمات عمومی در سطح شهرها شود.

وی افزود: از طرفی، در شهر ایرانی اسلامی، فرم یعنی هویت کالبدی، به تبع معنا یا همان هویت محتوایی تعریف می‌شود و بر این اساس کالبد، هویت خود را از محتوا دریافت می‌کند و این موضوع از بنیان‌های نظری هنر معماری و شهرسازی اسلامی نشأت می‌گیرد که نسبت قالب و محتوا همچون نسبت روح و کالبد در بنیان‌های جهان‌شناختی اسلامی است.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: یکی از موضوعات مهم در سال‌های اخیر کشور را نیز می‌توان شهرسازی ایرانی اسلامی، طراحی و برنامه‌ریزی فضای شهری متناسب با ارزش‌های اسلامی و شهر اسلامی دانست.

وی تصریح کرد: طی دهه‌های گذشته، لزوم احیای ارزش‌های اسلامی در شهرهای مسلمان که امروزه هویت خاص گذشته را از دست داده‌اند، بیش از قبل احساس می‌شود. با انقلاب اسلامی در ایران به طور قطع، صفت اسلامی ویژگی فرهنگی آن را برجسته‌تر کرد و با بیداری سایر ملل اسلامی، امید آنکه بتوان مجتمعی را بر مبنای اصول و ارزش‌ها و تفکر اسلامی ایجاد کرد؛ افزایش یافت.

قاسمی در ادامه گفت: تعیین اصول و ارزش‌های شهرسازی و معماری ایرانی اسلامی و میزان مطابقت طرح‌های توسعه شهری با این اصول، تحلیل محتوای طرح جامع کلان‌شهر تهران و تعیین چارچوبی برای تحلیل و ارزیابی سرانه‌های پیشنهادی در طرح‌های جامع شهری تهران از جمله اهداف انجام این طرح بوده است.

وی در پایان خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه در برنامه دوم و سوم و چهارم و پنجم توسعه، بر برنامه‌ریزی دقیق برای به نتیجه رسیدن در عرصه شهرسازی و معماری اسلامی ایرانی تأکید شده است، لازم بود تا چنین تحقیقی به‌عنوان حلقه واسط بین نظر و عمل، راهی برای تحقق ساده‌ترین مراحل شهر و معماری اسلامی را فراهم کند.