نقش دین در پیشرفت جامعه

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، بنیاد ملی علم ایران از طرح‌های حوزه معارف و علوم انسانی هم، همچون سایر طرح‌ها و پژوهش‌های بنیادی، حمایت می‌کند.

«سنت‌های الهی و پیشرفت» عنوان طرح پژوهشی قاسم ترخان مدیر گروه تخصصی علوم انسانی قرآنی و عضو هیئت علمی گروه کلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است که با حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است.

ترخان با تحصیلات حوزوی در رشته علوم و معارف اسلامی - فقه و اصول، درباره این طرح توضیح داد: اجتماعی بودن انسان اقتضا می‌کند دینش هم که عهده دار هدایت اوست، اجتماعی باشد. به این ترتیب هدایت نه فقط شامل فردسازی می‌شود بلکه جامعه‌سازی را نیز شامل می‌شود.

وی ادامه داد: بر این اساس، باید با تفحص در معارف و تعالیم وحیانی دین مبین اسلام به عوامل پیشرفت بر اساس سنت‌های الهی پرداخته شود و دورنمای مدل پیشرفت و شاخص‌های تعالی با پیشتیبانی سنت‌های الهی اجتماعی و میزان و نتیجه تأثیر آن نمایش داده شود تا این طرز فکر وجود نداشته باشد که پیشرفت حاصل از این سنت‌ها همان پیشرفت غربی است.

این محقق و پژوهشگر در ادامه گفت: همچنین از سوی دیگر، تحقق و شکل گیری جامعه مطلوب و بدست آوردن پیشرفت در بستر قوانین علمی و علّی اجتماعی انجام می‌شود. لذا شناخت سنن و قوانین الهی یا غفلت از آن‌ها می‌تواند آثار و نتایج مثبت یا منفی در راستای حرکت به سمت آرمان‌ها داشته باشد.

ترخان در ادامه بیان کرد: به همین دلیل، ضروری است تا انسان‌های نخبه با آگاهی از آن سنت‌ها، به پیشرفت یا حرکت جامعه به سمت آرمان‌ها سرعت بدهند و قواعد زندگی دنیوی را مبتنی بر چارچوب‌ها و اصول و قواعد وحیانی تنظیم، نظارت و اجرا کنند تا سنت‌های الهی اجرا شده و جامعه در مسیر پیشرفت قرار بگیرد.

وی تصریح کرد: بدون شک، عدم تبعیت از سنت‌های الهی و قواعد وحیانی، جامعه را از مسیر دست‌یابی به پیشرفت همه‌جانبه و فراگیر که در آن تمام شاخص‌های توسعه مادی و معنوی لحاظ شده است، دور می‌کند. از این رو، قطعاً یکی از ارکان بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، پرداختن به موضوع سنت‌های الهی است.

ترخان ادامه داد: به همین منظور، این پژوهش با هدف ارائه تحقیق در نسبت بین پیشرفت و تحقق جامعه مطلوب اسلامی و سنت‌های اجتماعی الهی انجام شد و با تفحص در آیات و روایات، قوانین مشروطی که ناظر به امور دنیوی و در حیطه زندگی اجتماعی است، بررسی شد.

وی گفت: تولید دانش سنت‌های الهی، ارائه چارچوبی برای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و زمینه‌سازی برای تحقق جامعه مطلوب، بهره برداری آموزشی از این تحقیق در دانشگاه‌های کشور از جمله اهداف این طرح بوده است.

وی در پایان خاطر نشان کرد: می‌توان گفت که این تحقیق ساختاری نو و بدیع دارد و یک تحقیق میان رشته‌ای است که البته همین موضوع، پژوهش را دشوار کرد. برای این تحقیق، ۱۰ تا ۱۱ نسخه نوشته و تصحیح شد تا سرانجام ساختار مناسب بدست آمد.