تولید ماده از ماکروجلبک‌ها، تحولی در صنعت غذایی کشور

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، صنایع غذایی به عنوان یکی از صنایع مهم و تاثیرگذار بر زندگی بشر محسوب می‌شوند که پیشرفت و توسعه هر چه بیشتر آن، یکی از آرزوهای محققان و پژوهشگران است و مطابق با اولویت‌های جامعه، بنیاد ملی علم ایران هم از طرح‌های تحقیقاتی در این زمینه حمایت می‌کند.

«ارزیابی روش‌های استخراج، تخلیص و بررسی ویژگی‌های رنگدانه فایکواریترین از ماکرو جلبک Osmundea caspica، گونه بومی دریای خزر» عنوان طرحی است که حمید اسحق‌زاده در قالب پسادکتری مستقل با راهنمایی مریم شهبازی به پایان رسانده و بنیاد ملی علم ایران هم از انجام این طرح حمایت کرده است.

اسحق زاده دکتری تخصصی شیلات - تکثیر و پرورش (آبزیان) از دانشگاه هرمزگان دارد و پیشرفت در حوزه صنایع غذایی را یکی از اولویت‌های مهم تحقیقاتی می‌داند.

وی درباره این طرح توضیح داد: ماکروجلبک‌ها دسته مهمی از گیاهان پست هستند و در پایه هرم غذایی در دنیای آبزیان قرار دارند. این گروه از گیاهان شامل گروهی از جلبک‌های دریایی عمدتاً شامل سه گروه مهم جلبک‌های سبز، قهوه‌ای و قرمز است. می‌توان گفت که ماکروجلبک‌های دریایی از نظر پروتئین و سایر مواد زیست‌فعال غنی هستند و تاکنون به عنوان مکمل‌های غذایی جایگزین مورد بهربرداری بشر قرار گرفته است و البته به طور گسترده در عادات غذایی بسیاری از کشورهای جنوب شرق آسیا و تعدادی از کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: ماکرو جلبک‌ها از نظر تطبیق‌پذیری با شرایط سخت آب‌های دریایی و اقیانوسی، وجود عناصر معدنی ضروری مورد نیاز انسان، دام وگیاه و وجود ترکیبات بیوپلیمری ارزشمند اهمیت بالایی در حوزه‌های مختلف صنایع دارند.

اسحق‌زاده در ادامه گفت: داشتن منبع غنی جلبک می‌تواند یک پتانسیل منحصر به فرد برای کشور محسوب شود. چرا که ایران از شمال و جنوب به دریا راه دارد و به همین دلیل باید این نقطه قوت را با توجه به محصولات دریایی مورد نظر به عنوان یک فرصت برای رفع نیازهای کشور دانست و از آن برای درآمدزایی و ایجاد اشتغال و کارآفرینی استفاده کرد.

وی درباره مواد مورد استفاده در این تحقیق توضیح داد: فایکواریترین یکی از عناصر اصلی این تحقیقات است که از مزایای بسیاری برخوردار است. این ماده یک رنگدانه محلول در آب، طبیعی و بسیار قوی است و دارای کابردهای مهم و فراوان در حوزه تحقیقات درمان و تشخیص بیماری است. همچنین، این ماده در حوزه مواد آرایشی و غذایی مصرف می‌شود و خاصیت آنتی اکسیدانی، آنتی دیابت، آنتی تومور، ضدالتهابی و خاصیت محافظتی برای سلول‌های عصبی و کبدی دارد.

اسحق‌زاده با اشاره به پایداری مناسب فایکواریترین نسبت سایر رنگ‌های طبیعی مشابه، تشریح کرد: با توجه به مزایا و کابرد‌های گسترده، این ماده ارزشمند در کشور‌های مختلف در صنایع دارویی و آرایشی‌بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و مطالعات گسترده‌ای به‌منظور دست‌یابی به راه‌های استخراج و تخلیص این رنگدانه صورت گرفته است.

وی تصریح کرد: بر این اساس، این طرح را می‌توان آغاز خوبی برای تولید این محصول ارزشمند در داخل کشور دانست. البته بدیهی است که حمایت از این طرح و گسترش آن می‌تواند به تولید محصولات بر پایه فایکواریترین ابتدا در داخل کشور و سپس صادارت آن به کشور‌های همسایه منجر شود می‌تواند به‌عنوان فرصتی در اشتغال‌زایی افراد تحصیل کرده در رشته‌های شیلات و زیست‌فناوری شود.

این محقق و پژوهشگر افزود: همچنین گسترش این طرح می‌تواند تأثیر به‌سزایی در سطح بیوتکنولوژی ماکروجلبک‌ها که یک مقوله کاملاً نوین در داخل کشور است، داشته باشد. از طرف دیگر پرورش ماکروجلبک و تولید محصولات با ارزش افزوده بالا در کشور‌های توسعه یافته و سایر کشور‌ها سالیان زیادی است که مرحله تحقیقاتی را پشت سر گذاشته و وارد مرحله تجاری شده است. در حالی‌که در کشور ما هنوز در ابتدای مراحل تحقیقاتی و نوپا قرار دارد.

وی ادامه داد: بررسی بازار‌های جهانی نشان از موفق‌بودن و گسترش روزافزون طرح‌های این چنینی در بسیاری از کشورها به‌ویژه کشور‌های اروپایی، امریکا و چین دارد. این در حالی است که این طرح در ایران کاملاً نوپا است. به همین دلیل، انجام و گسترش این ماده می‌تواند منجر به ایجاد سرمایه‌گذاری جدید و اشتغال‌زایی شود.

اسحق‌زاده تأکید کرد: نتایج این تحقیق در صنایع غذایی کاربرد زیادی دارد و اگر تحقیقات بیشتری روی خالص‌سازی آن انجام شود، کیت‌های تشخیصی با کیفیت‌تر و کاربردی‌تری تولید خواهد شد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: از چالش‌های موجود در انجام این طرح، این بود که شرکت‌ها اطلاعات خود را در اختیارمان قرار نمی‌دادند. همچنین، این تحقیق هزینه‌های مالی زیادی داشت و نیاز به امکانات و تجهیزات داشت که اکثر دانشگاه‌ها با وجود آنکه می‌توانستند همکاری مطلوب‌تری داشته باشند اما این همکاری را از ما دریغ کرده و هزینه‌های بالا طلب می‌کردند. همه‌گیری کرونا هم وقفه بزرگی در انجام طرح ایجاد کرد.