تلاش برای پیدا کردن راه حل‌های کاربردی در تولید برنج

به گزارش روابط عمومی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور(INSF)، توجه و اهمیت دادن به پژوهش‌های کاربردی، بار‌ها و بار‌ها توسط مسئولان مورد تأکید قرار گرفته است و صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز به منظور افزایش تعداد پژوهش‌های کاربردی، از این طرح‌ها حمایت می‌کند.

«اثر روش‌های خاک‌ورزی، کاشت، برداشت ماشینی و دستی و مدیریت خشکاندن شلتوک بر خصوصیات زراعی، تبدیل و کیفی برنج رقم هاشمی» عنوان رساله دکتری مینا ابراهیمی است که با راهنمایی اساتیدش مجید مجیدیان و محمدرضا علیزاده آن را به پایان رسانده است و البته صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز از این طرح کاربردی حمایت کرده است.

ابراهیمی درباره اهمیت بررسی روش‌های کاشت تا برداشت برنج توضیح داد: همان طور که می‌دانید، از میان غلات دانه‌ریز، برنج پس از گندم مهم‌ترین منبع غذایی انسان به شمار می‌رود و به همین دلیل در رده دوم تقاضا قرار دارد و بخش زیادی از انرژی غذایی حدود نیمی از جمعیت جهان را تأمین می‌کند که اغلب آن‌ها در آسیا زندگی می‌کنند.

وی اضافه کرد: در ایران برنج از لحاظ تولید، مصرف و اشتغال‌زایی از اهمیت زیادی برخوردار است اما متأسفانه ایران هنوز به طور کامل از نظر تولید برنج به خودکفایی نرسیده و از واردکنندگان برنج محسوب می‌شود. با توجه به افزایش جمعیت و محدودیت‌های افزایش سطح زیر کشت برنج، مهم‌ترین هدف در صنعت فرآوری این گیاه استراتژیک، تولید محصول با بالاترین کیفیت است. برای دستیابی به این هدف، لازم است شلتوک بلافاصله پس از برداشت خشک شود تا از بروز فساد بیولوژیک و ضایعات میکروبی جلوگیری شود.

این محقق و پژوهشگر در ادامه گفت: با توجه به لزوم خودکفایی در تولید برنج کشور، کاهش ضایعات طی فرآیند تبدیل شلتوک به برنج سفید از موارد مهم در افزایش تولید محسوب می‌شود. همچنین، لزوم گسترش بخش مکانیزاسیون در مزارع و در مراحل مختلف رشدی برنج و به‌خصوص استفاده از کمباین‌های مخصوص برنج به دلیل کاهش قابل توجه هزینه برداشت اهمیت ویژه‌ای دارد.

ابراهیمی تصریح کرد: همان‌طور که می‌دانید نشاکاری برنج علف‌های هرز را بهتر کنترل کرده اما بوته‌ها را مستعد به شوک نشاکاری، آسیب فیزیولوژیک ناشی از ریشه‌کنی و نشای دوباره می‌کند و موجب توسعه آهسته برنج و کاهش عملکرد با درجات مختلف می‌شود. خاک‌ورزی هم به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و مؤثرترین فعالیت‌های زراعی در توسعه ساختار خاک در نظر گرفته می‌شود. خاک‌ورزی شرایط فیزیکی خاک و ویژگی‌های ریشه‌ای بوته‌ها را بهبود می‌دهد و منجر به عملکرد بهتر برنج خواهد شد.

این پژوهشگر در ادامه تشریح مراحل برداشت برنج گفت: عملیات برداشت نیز یکی دیگر از مراحل مهم و تعیین‌کننده بر میزان ضایعات کمی و کیفی برنج محسوب می‌شود. به طور کلی برنج به صورت دستی دو مرحله‌ای یا با کمباین یک مرحله‌ای برداشت می‌شود. در کنار این مسائل، به منظور حفظ کیفیت غلات در انبار به مدت طولانی، به‌حداقل‌رساندن خسارت‌های ناشی از تجزیه ترکیبات شیمیایی، کاستن از فعالیت قارچ‌ها، حشرات و جلوگیری از کاهش ارزش تغذیه‌ای این محصولات، خشک کردن به موقع آن‌ها پس از عملیات برداشت ضروری است. محققان معتقدند که میزان رطوبت تأثیر قابل توجهی بر بازده تبدیل دارد.

وی بیان کرد: بیشترین مشکلات در انبارداری و توزیع برنج، کاهش کیفیت آن به‌صورت دانه‌های شکسته، رنگی و زرد است که می‌تواند به دلیل کیفیت پایین شلتوک خشک شده در نور مستقیم خورشید یا خشک‌کن‌ها باشد که در نتیجه، ترک و شکستگی شلتوک در طی سفیدکردن باعث کاهش عمر انبارداری و تخریب آنزیمی آن‌ها توسط قارچ‌ها و مخمر‌ها می‌شود.

ابراهیمی در ادامه به تشریح اهمیت اجرای این طرح پرداخت و گفت: تمامی آنچه گفته شد تنها خلاصه‌ای از تحقیقات ما و البته بررسی میدانی و آزمایشگاهی برنج تولید شده بود. این طرح می‌تواند به تعیین اثرات روش‌های خاک‌ورزی، کاشت و برداشت و اثرات توأمان آن‌ها بر صفات زراعی، خصوصیات تبدیل و کیفی برنج، تعیین کارایی انرژی و نسبت سود به هزینه در روش‌های مختلف خاک‌ورزی، کاشت و برداشت روش مکانیزه و سنتی کمک کند.

وی ادامه داد: بررسی اثر زمان و مراحل خشکاندن شلتوک بر خصوصیات تبدیل و کیفی برنج در برداشت یک مرحله‌ای، بررسی اثر توأمان روش کاشت، زمان و مراحل خشکاندن شلتوک بر خواص تبدیل و کیفی برنج و تعیین زمان مناسب خشکاندن شلتوک در برداشت یک مرحله‌ای از جمله اهدافی است که در این طرح دنبال شد.

ابراهیمی در پایان خاطر نشان کرد: از چالش‌های موجود در انجام این تحقیق، پاندمی کرونا و تعطیلی مراکزی بود که برای آنالیز آزمایشگاهی به آن‌ها احتیاج داشتم. حتی در این مسیر با خرابی دستگاه آنالیز هم مواجه شدم که کار را به تعویق می‌انداخت . علاوه بر این، دسترسی به مقالات ISI به سختی و با هزینه بالا صورت می‌گرفت و عملاً هزینه‌ها را چندین برابر کرد.