آمادگی برای تغییرات اقلیمی در سایه تلاش محققان

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، بهبود کیفیت محصولات کشاورزی همواره از دغدغه‌های محققان بوده است و بنیاد ملی علم ایران هم از طرح‌های تحقیقاتی پیرامون این موضوع حمایت داشته است.

«تحلیل آسیب‌پذیری و تاب‌آوری باغداران مرکبات در سازگاری آن‌ها در برابر تغییر اقلیم در استان مازندران» عنوان طرحی است که سیدعبدالحمید هاشمی ساداتی در قالب رساله دکتری با راهنمایی اسماعیل کرمی دهکردی انجام داده است و بنیاد ملی علم ایران هم از این طرح حمایت کرده است.

هاشمی ساداتی با مدرک دکتری تخصصی توسعه کشاورزی از دانشگاه زنجان درباره علت انجام این طرح گفت: توجه به مسأله تغییر اقلیم از اهداف و اولویت‌های کشور‌های مختلف جهان است چراکه با مسائل دیگری از جمله کاهش فقر، امنیت غذایی، دستیابی به خدمات بهداشتی، آموزش و انرژی ارتباط مستقیم دارد.

وی افزود: تغییر اقلیم  تأثیر قابل توجهی بر منابع آب خاورمیانه می‌گذارد و به دنبال آن کشور ما نیز با چالش‌های جدی به‌خصوص در بخش آب و کشاورزی مواجه خواهد شد. از طرفی کشاورزی یکی از حساس‌ترین بخش‌هایی است که در معرض تغییرات اقلیمی قرار دارد.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: تغییر اقلیم به روش‌های مختلفی بر بخش کشاورزی، از جمله تأثیر مستقیم آن بر تولید مواد غذایی، تأثیر می‌گذارد. شواهد موجود نشان می‌دهد که تغییر اقلیم و اثرات آن جهانی است، اما بیشترین اثرات نامطلوب را بر کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای آفریقایی و آسیایی به‌خاطر پایین بودن ظرفیت مقابله‌شان می‌گذارد.

وی تصریح کرد: کشاورزی را می‌توان یک فعالیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دانست که طیف وسیعی از خدمات اکوسیستم را فراهم می‌کند. مهمتر از همه اینکه کشاورزی به اشکال و در مکان‌های مختلف به تغییر اقلیم حساس شده و ظرفیت مدیریت این خطر نیز در این مناطق متغیر است.

هاشمی ساداتی ادامه داد: از طرفی، معیشت خانوارهای روستایی وابسته به کشاورزی است و این آسیب‌پذیری به‌نوبۀ خود می‌تواند اثرات غیرمستقیمی برالگوی تجارت، توسعه و امنیت غذایی داشته باشد. در سال‌های اخیر توجه مجامع علمی جهان به موضوع تغییر اقلیم بیشتر در زمینه‌های اثرات و پیامدهای تغییر اقلیم و بررسی سازوکارهای تاب‌آوری و سازگاری در مقابل تغییر اقلیم معطوف شده و در سطح جهانی، تغییرات چشمگیری در نگرش نسبت به مخاطرات دیده می‌شود. بر اساس این نگرش، برنامه‌های کاهش مخاطرات باید به دنبال ایجاد و تقویت ویژگی‌های جوامع تاب‌آور باشند و در زنجیره مدیریت سوانح به مفهوم تاب‌آوری نیز توجه کنند.

وی تصریح کرد: سازگاری در کشاورزی با توجه به محرک اقلیمی و اصلاحات مرتبط با آن و مطابق با گونه‌های مختلف مزرعه و مکان‌ها، و شرایط اقتصادی، سیاسی و سازمانی انجام می‌شود. مناطق مختلفی از کشور در سال‌های اخیر تحت تأثیر نوسانات آب و هوایی و تغییر اقلیم قرار گرفته‌اند که از این بین می‌توان به مناطق کشاورزی استان مازندران اشاره کرد.

این محقق و پژوهشگر افزود: استان مازندران با توجه به موقعیت خاص اقلیمی از گذشته به عنوان یکی از پایه‌های اصلی کشاورزی و تأمین مواد غذایی در ایران مطرح بوده و در بسیاری از محصولات کشاورزی ازجمله مرکبات در کشور از بالاترین جایگاه برخوردار است. به همین علت باید با شناخت کامل همه ابعاد و ویژگی‌های این پدیده‌ها، روند تغییرات و نوسانات پارامترهای اقلیمی برای ارزیابی امکان بروز تغییرات اقلیمی احتمالی بررسی شود.

هاشمی ساداتی در پایان خاطر نشان کرد: نتایج این پژوهش در سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های ملی، منطقه‌ای و محلی برای مقابله با آثار وپیامدهای نوسانات وتغییرات اقلیمی در کشور و استان مورد استفاده جدی و کاربردی قرار می‌گیرد و به تدوین برنامه‌ها و اقدامات عملیاتی لازم برای افزایش ظرفیت‌های سازگاری و تاب‌آوری بخش کشاورزی وجوامع محلی در مواجهه با تغییرات و نوسانات اقلیمی کمک می‌کند.