استفاده از گیاهان و باکتری‌ها برای کاهش آلودگی آب و خاک

به گزارش روابط عمومی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF) ، استفاده از گیاهان و باکتری‌ها برای کاهش آلودگی آب و خاک از جمله روش‌های مقرون به صرفه‌ای است که کمترین آسیب را به محیط زیست می‌زند. به همین دلیل محققان همواره به دنبال پیداکردن روش‌های جدید و بهتر برای انجام این فرایند هستند. صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور هم به سهم خود از تحقیقات در این زمینه حمایت می‌کند.

امکان‌سنجی استفاده از گیاهان برای پالایش خاک‌های آلوده عنوان طرحی است که صادق حسین نیایی در قالب رساله دکتری و با راهنمایی محمد جعفری توانسته است به انجام برساند و از حمایت‌های صندوق نیز در این مسیر استفاده کند.

حسین نیایی درباره علت انجام این طرح گفت: در حال حاضر، آلودگی‌های زیست‌محیطی به یک معضل مهم در سطح جهان تبدیل شده که البته توسعه صنایع و فعالیت‌های انسانی عامل اصلی بروز آن است. یافتن منابع ایجاد آلودگی‌ها، مشخص‌کردن اثرات زیست‌محیطی و روش‌های کاهش و کنترل آن‌ها از اولویت‌های اصلی تحقیقاتی در بسیاری از کشورهاست.

وی ادامه داد: در حال حاضر مطالعات مختلف نشان می‌دهند که مناطق مجاور فعالیت‌های صنعتی با آلودگی قابل توجه هوا، خاک و آب مواجه شده‌اند. چنین فعالیت‌هایی در نهایت می‌تواند منجر به بیماری و آسیب‌های جبران‌ناپذیر به ساکنان منطقه، آلودگی آب، هوا و خاک شود.

این محقق و پژوهشگر در ادامه گفت: آلودگی خاک به آلاینده‌های آلی و معدنی که مهم‌ترین آن‌ها فلزات بالقوه سمی و خطرناک یا همان فلزات سنگین، ناشی از فعالیت‌های کارخانه‌ها، معدن‌کاوی، ذوب فلزات و پسماند‌های صنعتی است. ماندگاری طولانی‌مدت این مواد در طبیعت هم به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های محیط زیستی تبدیل شده است.

وی تصریح کرد: همواره فلزات سنگین از مهم‌ترین آلاینده‌های معدنی بوده و به همراه آلاینده‌های آلی خساراتی سنگین و هزینه‌بر بر پیکره محیط زیست تحمیل می‌کند. از طرفی هزینه‌های گزاف روش‌های فیزیکی و شیمیایی نیز ایجاب می‌کند که به دنبال ارائه راهکاری ارزان‌تر و سازگار با محیط زیست باشیم.

حسین نیایی در ادامه افزود: امروزه محققان به دنبال روش‌های سازگار با طبیعت مانند گیاه‌پالایی جهت پاک‌سازی خاک‌های آلوده هستند. خاک‌های اطراف معدن سرب و روی انگوران به‌عنوان بزرگ‌ترین معدن سرب و روی خاورمیانه با مشکل آلودگی مواجه شده‌اند که تابه‌حال اقدام اساسی برای رفع این آلودگی انجام نشده است. به همین دلیل در این تحقیق به شناسایی گونه‌های گیاهی با قابلیت بالای پالایش خاک و بررسی تأثیر مواد کلات‌کننده در راستای تقویت قابلیت حذف آلودگی پرداختیم.

وی درباره اهداف انجام این طرح توضیح داد: بررسی میزان و وضعیت آلاینده‌ها در خاک، ارزیابی توانمندی گیاهان مرتعی بومی برای پالایش خاک‌های آلوده در منطقه انگوران از اهداف این طرح بود که خوشبختانه به نتیجه رسید و نتایج این طرح هم برای استفاده در سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط نظیر سازمان محیط‌زیست، سازمان جنگل‌ها و امور معادن در دسترس است.

این محقق و پژوهشگر در پایان خاطرنشان کرد: «چالش اصلی که در انجام این طرح با آن دست‌وپنجه نرم کردم، مشکلات مالی بود چرا که هزینه‌های زیادی را برای انجام کار‌های آزمایشگاهی متقبل شدم و با وجود حمایت‌های صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور همچنان مبالغ بالایی برای آنالیز آزمایشگاهی پرداخت می‌کردم؛ اما خوشبختانه نتایج این تحقیق در محیط زیست تأثیرات مثبتی می‌گذارد و می‌تواند زیست‌بوم منطقه‌ای را از آلودگی‌ها حفظ کند.»