بازکاربردیابی دارو برای درمان اندومتریوز
به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)،«بازکاربرد یابی دارو با استفاده از محاسبات کامپیوتری و آزمایشگاهی به‌منظور درمان اندومتریوز» طرح پسادکتری سوده مهدیان است که با راهنمایی مریم شاه‌حسینی و حمایت بنیاد ملی علم ایران انجام داده است.
مهدیان با مدرک دکتری تخصصی بیوشیمی و محقق پسادکتری پژوهشگاه رویان درباره این طرح توضیح داد: اندومتریوز یکی از بیماری های نسبتا شایع در میان زنان بوده و علت بروز آن رشد بافت اندومتر (لایه داخلی رحم) در بیرون از محل اصلی خود (رحم) است. در این بیماری، بافت اندومتر می‌تواند در بسیاری از بافت‌های بدن به وجود آید، ولی رایج‌‌ترین محل پدیدآمدن آن، لگن و تخمدان‌ها می باشند. بدین ترتیب در مواردی که بیماری پیشرفت می‌کند لوله‌های رحم بسته و بافت رحم انعطاف‌پذیری خود را از دست داده و منجر به ناباروری می‌شود.
وی افزود:اندومتریوز ماهیت پیش‌‌روندگی و تهاجمی دارد که می تواند ارگان‌های بدن را درگیر و برای فرد بیمار مشکلاتی ایجاد کند که کیفیت زندگی‌اش را کاهش دهد. با این وجود تا‌کنون برای این بیماری درمان قطعی ارائه نشده است.
این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: راه‌های درمانی شناخته شده از جمله استفاده از مسکن‌ها ، هورمون درمانی و جراحی تنها برای بهبود علائم اندومتریوز و مدیریت این بیماری است. بنابر‌این امروزه جستجوی مؤثرترین دارو در مهار این بیماری از چالش‌های پیش‌رو برای متخصصین زنان است.
وی تصریح کرد: با توجه به نقش بیماری اندومتریوز در افزایش ناباروری و نبود درمان قطعی برای این بیماری، جستجوی مؤثرترین تارگت در توسعه بیماری و انتخاب مناسب‌ترین دارو برای مهار آن تارگت‌ها ضروری محسوب می‌شود. بر این اساس طرح فوق با بهره‌گیری از روش‌های محاسبات کامپیوتری به‌دنبال مؤثرترین تارگت‌ها و مهارکننده آن‌ها جهت کاهش عوارض ناشی از اندومتریوز است. گام بعدی این طرح، مطالعات آزمایشگاهی است. در این فازبافت اندومتر در محیط آزمایشگاهی کشت داده شد و میزان مهار‌کنندگی داروهای منتخب در فاز محاسباتی مورد ارزیابی قرار گرفت.
مهدیان ادامه داد: امروزه روش‌های محاسباتی در کشف پتانسیل‌های جدید برای داروها، میزان اثربخشی ترکیبات را پیش‌از آنکه مطالعات به‌صورت مستقیم بر روی انسان انجام شود، مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
وی اضافه کرد: امروزه روش بازکاربردیابی دارو با استفاده از ابزار in silico و آزمایشگاهی کاندیدهای امیدوار‌کننده‌ای را برای بیماری‌های چندعاملی و پیچیده فراهم نموده است. هرچند مطالعات بسیاری برای درمان بیماری اندومتریوز صورت گرفته است ولی کمتر مطالعه‌ای با استفاده از روش‌های جامع‌نگر و محاسباتی برای جستجوی تارگت و داروهای مؤثر در درمان بیماری اندومتریوز انجام شده است.
مهدیان در پایان خاطر نشان کرد: گام بعدی این طرح، مطالعات آزمایشگاهی با استفاده از مدل کشت سه‌بعدی ارگانوئیدی می‌باشد. مدل‌های ارگانوئیدی روش‌هایی قدرتمند در غربالگری و کشف داروها می‌باشند. این مدل‌های کارآمد کمک می‌کنند که میزان اثربخشی داروها پیش‌از آنکه مطالعات به‌صورت مستقیم بر روی انسان انجام شود، مورد ارزیابی قرار بگیرد. نتایج این مطالعه می تواند با احتمال اثربخشی بیشتر در اختیار بخش درمان قرار بگیرد.