محققان در جست‌وجوی پیدا کردن منشأ گرمای آتشفشان دماوند

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، «بررسی آتشفشان دماوند با استفاده از مطالعه تلفیقی ژئوفیزیکی و سنگ‌شناسی» عنوان طرحی است که نعیم موسوی در قالب پسادکتری با راهنمایی محمد تاتار انجام داده است و بنیاد ملی علم ایران هم از این طرح حمایت کرده است.

موسوی با مدرک دکتری تخصصی ژئوفیزیک از دانشگاه کیل آلمان و پسادکتری از دانشگاه تهران، درباره این طرح توضیح داد: مطالعات ژئوفیزیکی مختلفی راجع به ساختار پوسته و گوشته بالایی آتشفشان دماوند انجام شده است. از سوی دیگر اطلاعات زمین‌شناسی در زمینه جنس سنگ‌های آتشفشان دماوند و نحوه شکل‌گیری آن‌ها در دست است که می‌تواند به عنوان قید در مدل ژئوفیزیکی آن استفاده شود. اما دانش ما از دما و جنس اعماق زمین - بالاخص در مرز پوسته و گوشته - در زیر آتشفشان دماوند محدود می‌باشد. چنین اطلاعاتی برای ارزیابی فعالیت آتشفشانی و تشکیل یا حرکت مواد مذاب ضروری است.

وی افزود: مدل‌های ژئوفیزیکی مقید شده با داده‌های سنگ‌شناسی ابزار توانمندی در زمینه تخمین دما، جنس و احتمال وجود مذاب در زیر آتشفشان‌ها هستند و با توصیف رفتار مکانیکی مواد واقع در پایین مخروطی آتشفشان می‌توانند در پیش‌بینی احتمال فوران آتشفشان مورد استفاده قرار گیرند.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: مناطق مسکونی پرجمعیتی در اطراف آتشفشان دماوند واقع شده‌اند. در صورت فوران توده مذاب خسارات بسیار سنگین انسانی و مالی وارد می‌شود. فوران آتشفشان می‌تواند باعث زلزله‌های القایی نیز شود. همین امر می‌تواند نواحی دورتر و تأسیسات شهری پر اهمیت را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

وی تصریح کرد: از این‌رو پیش‌بینی رفتار مکانیکی و شناخت دقیق مکانیزم ماگمایی آتشفشان دماوند اهمیت بالایی دارد. نتایج این مطالعه کاربرد‌های متعددی در ایجاد نتایج علمی زمینه‌ساز تحقیقات ملی و بین‌المللی آینده دارد. همچنین به تهیه نقشه‌های تحلیل خطر حوادث طبیعی قابل استفاده برای تعیین نقشه‌های توسعه شهری آینده نیز کمک می‌کند.

موسوی در پایان خاطر نشان کرد: مطالعات اخیر برای نخستین بار نشان می‌دهند که پوسته میانی و زیرین در زیر آتشفشان دماوند دارای دمای بالایی است که در چنین دمایی پوسته می‌تواند از حالت جامد به مذاب تبدیل شود. تحقیقاتی در دست انجام است که بتوانیم منشأ این افزایش دما را بیابیم. در حال حاضر به نظر می‌رسد که منشأ گرمایی آتشفشان دماوند ریشه در یک جریان ماگمایی در گوشته شمال دریای خزر دارد.