تشکیل خانه‌ اندیشمندان، نیاز امروز جامعه محققین علوم پایه

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، علی اکبر موسوی موحدی، استاد دانشگاه تهران و عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات بیوشیمی در نشست پاییزی بنیاد ملی علم ایران با محققان علوم پایه نشست «جایگاه علوم پایه در بنیاد ملی علم ایران» که به منظور بزرگداشت روز ملی علوم پایه (بزرگداشت ابوریحان بیرونی) و با هدف گفت‌وگوی پژوهشگران برجسته علوم پایه برگزار شد؛ گفت: اولین موردی که من در مبحث علوم‌پایه مهم می‌دانم ارائه تعریف صحیح از آن است. در ذهن برخی از افراد و حتی محققان، علوم پایه به رشته‌های فیزیک، شیمی، زمین‌شناسی، زیست‌شناسی و ریاضی محدود می‌شود، این در حالی است که علوم پایه معرفتی است که به ما امکان دستیابی به گوهرهای وجودی علوم را می‌دهد.در اصل علوم‌پایه را اگرچه کاربردی نمی‌دانند ولی اصالت علوم پایه به کاربردی بودن نیست بلکه به تحقیق کوانتوم و نورون و بیت و شکافت اتم است.

وی ادامه داد: باید اصل جریان علوم پایه را نیروی انسانی دانست. در فیزیک و شیمی و زیست و زمین‌شناسی و ریاضی ابزار دقیق مهم است اما از آن چندبرابر مهم‌تر ، نیروی انسانی توسعه یافته داناست. نیروی انسانی غیر از بحث آی‌کیو، ای‌کیو و قدرت پایداری و مقاومت در اعماق علم را نیاز دارد.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: این جلسه برای این است که پیشنهادهایی دهیم تا بنیاد ملی علم ایران فراخور آن حرکت کند. به همین منظور من چند پیشنهاد دارم. بهتر است تکه‌تکه‌های علوم پایه را به‌صورت بازی و قصه در بیاوریم. امروز می‌دانیم که برای علم در سایر کشورهای دنیا، از بازی استفاده می‌کنند. بنیاد علم باید برای ترویج علوم پایه این شیوه را یا سفارش دهد یا شرکت‌های دانش‌بنیان را به کار گیرد تا علوم پایه را به شکل بازی و قصه و انیمیشن زیباسازی کنیم.

عضو هیئت‌امنای بنیاد ملی علم ایران با اشاره به حدیث نبوی گفت: بر اساس حدیث پیامبر(ص): دستاورد مؤمن سه شاخصه دارد: محکم، متقن (یعنی قلب باور کند) و سوم زیباست. همان‌طور که می دانید بسیاری از کشورهای اروپایی ساینس‌تونل دارند که بازدیدکنندگان صبح وارد آن شده و عصر برمی‌گردند و در یک روز، انواع و اقسام علم را در کارگاه‌ها می بینند. نیاز امروز کشور ما نیز ترویج علوم پایه با بازی و... است.

وی ادامه داد: اما موضوعاتی هم وجود دارد که شاید بنیاد ملی علم ایران نتواند به‌تنهایی اجرایی کند ولی می‌تواند پیشنهاد دهد. یکی از آن‌ها تشکیل خانه اندیشمندان است که بتوانند محققان و پژوهشگران یک یا دو ماه در آن مکان مستقر شوند و پذیرایی از آنها صورت گیرد و سالن و تجهیزات موجود باشد تا دانشمندان در آن مکان رفت‌وآمد کنند.

استاد دانشگاه تهران تأکید کرد: فراموش نکنیم که خیام با آن قدرت بزرگ در تألیف تقویم، زکریای رازی و خواجه نصیرالدین طوسی نیز همه در علوم پایه فعال بودند.نیوتن، پلانک، اینشتین هم در حوزه علوم‌پایه تحقیق می‌کردند اما این‌طور به نظر می‌رسد که علوم آنها مهندسی یا پزشکی و غیره بوده است.

وی ادامه داد: ما یک ژن داریم که همان بذر نسلی و ارثی است و مم که بذر تفکر و تمدن است. درون ما ایرانی ها، مم ابوعلی سینا و ابوریحان وجود دارد و باید روی این بذرها تمرکز کنیم.

موسوی موحدی ادامه داد: مسئله دیگر هم در حوزه دیپلماسی علمی فقط موضوع رفتن به همایش‌ها و کنگره‌ها نیست و بنیاد ملی علم ایران نباید به حضور محققان کشور در همایش‌های بین‌المللی اکتفا کند، بلکه باید شرایط حضور دانشمندان جهان در ایران را فراهم کند. در این زمینه، تسهیل‌گری در مواردی مانند صدور ویزا و پذیرایی نیز ضروری است . همچنین با بودجه ای که در اختیار دارد، سرمایه‌ای در اختیار دانشمندان برجسته قرار دهد تا به ایران حضور پیدا کنند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: آخرین پیشنهادم این است که برای طرح‌هایی که در بنیاد ملی علم ایران خاتمه پیدا کرده است در حد ۱۰۰ کلمه، بیان عمومی ترویجی نوشته شود تا هم در وبگاه هم در خبرنامه و هم در صحبت‌های عمومی و محافل بتوان نشر داد. متأسفانه ما رشته علمی و ژورنالیست علمی و خبرنگاری در کشور نداریم. اگر علم بخواهد در جامعه جاری شود باید همه از مردم گرفته تا مسئولان به علوم پایه توجه و محبت کنند که ریشه محبت در معرفت است.