حمایت از ۲۰ طرح پژوهشی عمیق در بنیاد ملی علم ایران/ فراخوان جدید آبان ماه اعلام می‌شود

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، مصطفی امینی مسئول تدوین و اجرای برنامه حمایت از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش بنیان بنیاد ملی علم ایران در نشست خبری که ظهر امروز در محل بنیاد ملی علم ایران برگزار شد، درباره ضرورت اجرای این برنامه در کشور توضیح داد و گفت: اگر به بازار داخلی توجه کرده باشید، محصولاتی که در بازار وجود دارند، از برند‌های خارجی هستند و می‌توان گفت که یک محصول فناورانه از برند سایر کشورهاست. در اینجا این سوال مطرح می‌شود که چرا برندهای داخلی در میان این محصولات فناورانه جایی ندارد؟

وی اضافه کرد: زمانی که کشورهای صاحب فناوری نظیر چین، ژاپن و آمریکا به تسخیر بازارهای جهانی فکر می‌کردند، این سوال برای‌شان مطرح بود که فرایند پژوهشی از کجا باید شروع شود. لذا موضوع پژوهش و دانش فنی از همین نقطه اهمیت پیدا کرد که محصول فناورانه را با چه ویژگی و مشخصاتی باید تولید کرد، از همین رو به سراغ نخبگان خود و شرکت‌های نوآور رفتند و از سی سال قبل پژوهش‌هایی را انجام دادند که نتیجه آن، محصولی است که در حال حاضر در کشور‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

امینی تصریح کرد: خلائی که در کشور ما وجود دارد این است که شرکت‌های دانش‌بنیان روی محصولاتی فعالیت می‌کنند که نیاز حال حاضر ماست و هیچ چشم‌انداز پنج تا ۱۰ ساله‌ای در خصوص تولید محصولات وجود ندارد. همچنین برای بازارهای داخلی و بازارهایی که می‌خواهیم صادرات داشته باشیم نیز هیچ چشم‌اندازی نداریم. به همین دلیل، موضوع پژوهش و چشم‌انداز طولانی مدت اهمیت پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: تاکنون انتقال فناوری از سایر کشورها انجام می‌شد؛ درحالی که انتقال فناوری یکی از راه‌های داشتن دانش فنی است و راه دوم، مهندسی معکوس است. با مهندسی معکوس، می‌توان به دانش فنی رسید اما راه سوم و مهم این است که زیرساختی را در کشور داشته باشیم که از طریق این زیرساخت به دانش فنی و از دانش فنی به تولید محصول برسیم.

مسئول تدوین و اجرای برنامه حمایت از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش‌بنیان بنیاد ملی علم ایران در ادامه بیان کرد: تاکنون به خاطر اینکه پژوهش، ذاتاً دارای ریسک است، شرکت‌های دانش‌بنیان به سراغ آن نمی‌رفتند. به دلیل آنکه که فاصله زیادی بین پژوهش تا تولید محصول وجود دارد، شرکت‌های دانش‌بنیان، علاقه‌مندی کمتری دارند که به بخش پژوهش وارد شوند این در حالی است که در امریکا، بخش خصوصی در حوزه پژوهش‌های بنیادین ۳۵ درصد سرمایه‌گذاری می‌کند و دولت در بخش پژوهش‌های توسعه‌ای بالای ۸۰ درصد هزینه و سرمایه‌گذاری می‌کند. در ایران هم دولت در پژوهش‌های بنیادی ۸۵ الی ۹۰ درصد سرمایه‌گذاری می‌کند و ۱۰ درصد آن به بخش خصوصی اختصاص داده می‌شود.

وی تصریح کرد: خلأ پژوهش‌های کاربردی و بنیادین را باید دولت پر کند. به همین دلیل هم گرنت دو میلیارد تومانی از طریق بنیاد ملی علم ایران برای حل چالش‌های پژوهشی شرکت‌های دانش بنیان داده می‌شود که بلاعوض است و به مجری طرح یعنی عضو هئیت علمی پرداخت می‌شود.

وی در خصوص موضوع نگهداری نخبگان گفت: برای دولت و حاکمیت، مهاجرت نخبگان دغدغه بزرگی است، ارائه تسهیلات به نخبگان کار خوبی است اما شغل و رتبه‌ای که نخبه در آن مشغول به کار می‌شود اهمیت بیشتری دارد و شرکت دانش‌بنیان یکی از مأمن‌های است که دانشجویان و نخبگان می‌توانند در آن فعالیت پژوهشی و فناورانه پیچیده داشته باشند.اگر بتوانیم در ایران زیر ساخت فراهم کنیم که پژوهش‌های پر ریسک در شرکت‌های دانش‌بنیان نهادینه شود، نخبگان برای حل مسائل پیچیده ترغیب می‌شوند. به همین دلیل این گرنت در بنیاد ملی علم ایران داده می‌شود تا شرکت‌ها به سمت پژوهش عمیق سوق پیدا کنند.

مسئول تدوین و اجرای برنامه حمایت از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش‌بنیان بنیاد ملی علم ایران در ادامه بیان کرد: ما در دنیا رتبه ۱۵ را در تولید مقالات داریم و این به این معنی است که از ظرفیت و زیرساخت‌ها برای تولید مقالات استفاده کردیم که البته برای مرجعیت علمی خوب است. همچنین در آمار تعداد فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی‌مهندسی رتبه دوم را در دنیا داریم ولی از این همه ظرفیت نتوانستیم برای حل چالش‌ها و مشکلات کشور بهره بگیریم.براساس آمار و طبق سند مالکیت فکری جهانی در سال ۲۰۱۸، در شاخص ارتباط صنعت و دانشگاه رتبه ۸۹ دنیا را داشتیم که این آمار در سال ۲۰۲۳ به ۱۲۱ تنزل پیدا کرد و یعنی ۳۲ پله افت داشتیم.

وی ادامه داد: پژوهش‌های دانشگاهی پر ریسک است و بخش خصوصی حاضر به سرمایه‌گذاری در این زمینه نیست لذا ما با ارائه گرنت‌ها و سایر تسهیلات، باید رفتارسازی در شرکت‌های دانش‌بنیان داشته باشیم که این‌ها دچار سندروم عقب افتادگی نوآوری نشوند. شرکت‌های دانش بنیان مدام باید در حال نوآوری و پژوهش باشند و بنیاد ملی علم ایران برای اولین بار این گرنت را تحت عنوان حمایت از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش‌بنیان، به شرکت‌های حایز شرایط پژوهش نظام‌مند ارائه دهد.

وی در خصوص شرایط پذیرش موضوعات ازشرکت‌های دانش‌بنیان گفت: پژوهش‌هایی که لبه دانش باشند و به دنبال محصولات نسل جدید باشند، جز اولویت ارائه گرنت هستند. در ابتدا شرکت دانش‌بنیان با نیاز سنجی، طرح و موضوع مورد نظر را با بنیاد مطرح کرده و پس از تصویب و اعلام فراخوان، اعضای هیئت علمی که می‌توانند دانش فنی این موضوع، را داشته باشند، پروپوزال‌های خود را به بنیاد ارسال می‌کنند. پروپوزال‌ها در بنیاد ملی ایران ارزیابی می‌شوند و سوابق فعالیت مجری هم بررسی می‌شود و قرارداد سه جانبه بین بنیاد ملی علم ایران، مجری یعنی عضو هیئت علمی و همکاران و شرکت دانش‌بنیان منعقد می‌شود و در فازهای مختلف، این طرح‌ها مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: مجری طرح باید مستندات نظام‌مند داشته باشد و نتایج تحقیق، باید در آزمایشگاه شرکت دانش‌بنیان هم نتایج مطلوبی داشته باشد و غیر از فرد مجری، یک فرد دیگر از شرکت دانش‌بنیان هم باید بتواند دانش فنی ارائه شده توسط مجری را درک کند. در غیر این صورت، پرداختی به مجری قطع خواهد شد و روند پیشرفت برای ما قابل قبول نیست.

امینی گفت: نکته دیگر اینکه ۲۰ درصد از کل مبلغ پروژه، باید توسط شرکت دانش‌بنیان پرداخت شود و گرنت فقط به مجری طرح داده می‌شود. ما به تشخیص پروپوزال و تیم مناسب برای انجام طرح کمک می‌کنیم و در نهایت جمع بندی بنیاد در پایان پروژه این خواهد بود که دانش فنی از بخش دانشگاهی به شرکت دانش‌بنیان انتقال داده شود تا شرکت بتواند محصولات مورد نظر خود را تولید کند.

وی با بیان اینکه سال ۱۴۰۱ نزدیک به هزار میلیارد تومان قرارداد ارتباط با صنعت داشته‌ایم، گفت: شاخص‌هایی در بنیاد ملی علم ایران وجود دارد که براساس آن، گرنت ارائه می‌شود. پروپوزال باید کاملاً پژوهشی باشد و حتماً برای ساخت یک محصول جدید انجام شود. نوآوری داشتن در این موضوع، مرز دانشی بودن و محصول نسل جدید بودن به عنوان شاخص‌های مهم ارزیابی است. همچنین، از دیگر شرایط پذیرش این است که پیش از این، موضوع، مشمول گرنتی نشده باشد و شرکت دانش‌بنیان نیز تمایل به برون سپاری داشته باشد.

امینی توضیح داد: فراخوان اول این برنامه در ۲۳ اردیبهشت ماه منتشر شد که ۵۵ طرح ثبت شده برای آن در سامانه کایپر داشتیم. در حوزه فنی و مهندسی بیشترین آمار را داشتیم که بخشی مربوط به تجهیزات، بخشی شیمیایی و بخشی دارویی است. در حال غربالگری طرح‌ها هستیم و امیدواریم تا دو ماه آینده به مرحله ارزیابی کامل برسانیم تا بتوانیم فراخوان دریافت پروپوزال را هر چه سریعتر منتشر کنیم.

مسئول تدوین و اجرای برنامه حمایت از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش‌بنیان بنیاد ملی علم ایران ادامه داد: فراخوان دوم این برنامه هم آبان ماه منتشر می‌شود و انتظار داریم از شرکت‌های دانش‌بنیان که اگر طرح‌هایی با ویژگی‌های ذکر شده دارند، برای فراخوان آینده آماده کنند تا در سامانه کایپر بارگذاری کنند. یک ماه از زمان انتشار فراخوان، فرصت برای شرکت در این فراخوان است. در بنیاد ملی علم ایران از همان زمان ثبت نام فرایند غربالگری و ارزیابی آغاز می‌شود. در غربالگری، ویژگی‌های ذکر شده بررسی می‌شود و در قسمت ارزیابی، موضوع و میزان اشتغال و.‌‌. بررسی می‌شود و در حدود یک ماه و نیم بعد برای دریافت پروپوزال، فراخوان دیگری برای مجریان اعلام می‌شود و وارد فاز قرارداد می‌شویم.

وی در پایان خاطر نشان کرد: امسال به صورت آزمایشی و برای اولین بار در تاریخ کشور طرح حمایت از پژوهش‌های عمیق شرکت‌های دانش‌بنیان راه اندازی می‌شود و ما به صورت رقابتی از ۲۰ طرح حمایت خواهیم کرد.