استفاده از داده‌های ماهواره‌ای برای به‌کارگیری در طرح ملی آمایش سرزمینی

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، تحلیل داده‌های جغرافیایی و محیط زیستی می‌تواند به اتخاذ تصمیم‌های درستی در مدیریت منابع کمک کند. محققان در پی تحقق این موضوع، طرح‌های مختلفی را ارائه کردند و بنیاد ملی علم ایران نیز از این طرح‌ها حمایت می‌کند.

«تحلیل توزیع مکانی - زمانی انتشار گاز دی‌اکسیدکربن با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و به‌کارگیری آن در طرح ملی آمایش سرزمین در ایران» عنوان طرحی است که سید محسن موسوی در قالب رساله دکتری با راهنمایی نغمه مبرقعی دینان به انجام رسانده و بنیاد ملی علم ایران نیز از آن حمایت کرده است.

موسوی دکتری تخصصی محیط‌زیست - آمایش محیط‌زیست از دانشگاه شهید بهشتی، کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی - محیط‌زیست - ارزیابی و آمایش سرزمین از دانشگاه تربیت‌مدرس و کارشناسی مهندسی منابع طبیعی - محیط‌زیست از دانشگاه ملایر دارد.

وی درباره شکل‌گیری ایده این طرح گفت: من این طرح را برای رساله دکتری شروع کردم؛ اما در ادامه و در پسادکتری هم به دنبال انجام و اندازه‌گیری آن برای خاورمیانه هستم.

این محقق و پژوهشگر توضیح داد: شناخت توان و تناسب سرزمین کاربری‌های مختلف از یک سو و به‌کارگیری منابع موجود در محدوده‌های مشخصی از سرزمین در واحدهای زمانی مختلف از سوی دیگر نقش اساسی در فرایند مدیریت و برنامه‌ریزی سرزمین ایفا می‌کنند. بی‌توجهی به ایجاد تعادل‌های منطقه‌ای در قالب برنامه آمایشی و بی‌توجهی به توان اکولوژیک سرزمین از سوی دیگر پیامدهای محیط زیستی متعددی را در کشور به همراه داشته است که آثار آن‌ها را می‌توان به‌صورت بروز انواع آلودگی‌ها و تخریب محیط‌زیست کشور مشاهده کرد.

وی اضافه کرد: هدف اساسی آمایش سرزمین توسعه مناطق و روابط متقابل درونی و برونی آن‌ها، استفاده معقول از منابع طبیعی، ترمیم و تقویت محیط‌زیست و ایجاد هماهنگی در سطوح مختلف است.

موسوی در ادامه گفت: به همین دلیل، روش‌های متفاوتی برای اندازه‌گیری گازهای گلخانه‌ای وجود دارد که می‌توان به استفاده از پایگاه‌های زمینی، برج‌های بلند، کشتی‌ها، هواپیماها و بالن اشاره کرد.

وی در ادامه بیان کرد: اگرچه این اندازه‌گیری‌ها اطلاعات زیادی در مورد توزیع مکانی و زمانی گازهای گلخانه‌ای در اختیار ما قرار می‌دهند؛ اما در مجموع، اطلاعات در خصوص منبع تولید و مصرف گازهای گلخانه‌ای به دلیل پراکندگی و کم‌بودن این مشاهدات محدود و حتی کم است.

این محقق و پژوهشگر افزود: در این طرح به بررسی تغییرات سالانه، فصلی و ماهانه گاز گلخانه‌ای دی‌اکسیدکربن در ایران از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۸، مدل‌سازی رابطه بین مؤلفه‌های پوشش اراضی و انتشار گاز دی‌اکسیدکربن در کشور و آشکارسازی مناطق داغ انتشار گاز گلخانه‌ای دی‌اکسیدکربن در مقیاس ملی در فصول مختلف پرداخته شده است. همچنین در این تحقیق راهکارهایی برای به‌کارگیری اطلاعات مربوط به انتشار گازهای گلخانه‌ای ارائه شده است.

وی تصریح کرد: همچنین علاوه بر مدل‌سازی گاز دی‌اکسیدکربن و پی‌بردن به مهم‌ترین عامل‌های مؤثر بر غلظت این گاز در اتمسفر، راهکار مدیریتی برای کنترل و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییر اقلیم بر اساس تدوین سندهای ملی و منطقه‌ای آمایش سرزمینی هم داده شد تا بتوان بهتر این موضوع را مدیریت کرد.

موسوی در پایان خاطرنشان کرد: باتوجه‌به اینکه حجم داده‌ها بالا بود، متأسفانه ظرفیت هارد و پردازش محدود بوده و گنجایش این حجم از داده را نداشت و این یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی بود که من در انجام این طرح با آن مواجه بودم.