بررسی گلستان سعدی در جهان عرب/ جست‌وجوی ردپای ادبیات فارسی در جهان

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، موضوع زبان و ادبیات فارسی و ترویج مطالعه کتاب‌های غنی تاریخی سرزمین‌مان، یکی از مواردی است که در بنیاد ملی علم ایران به آن اهمیت داده می‌شود و از طرح‌های مرتبط با این موضوع، دراین نهاد حمایت می‌شود.

«آوازه گلستان در جهان عرب شامل کتاب‌شناسی، نقد، و آسیب‌شناسی ترجمه‌های عربی گلستان سعدی عنوان طرحی است که در قالب پسادکتری، نادیا دادپور با راهنمایی سید محمدرضا ابن الرسول به انجام رسانده و از حمایت بنیاد ملی علم ایران نیز بهره برده است.

وی درباره ایده این طرح توضیح داد: یکی از دغدغه‌های استاد بنده، بررسی این موضوع بود و بارها درباره ترجمه گلستان سعدی در عربی صحبت کرده بودند. به همین دلیل تصمیم گرفتم این موضوع را مورد بررسی و تحقیق قرار دهم و لذا در قالب پسادکتری به آن پرداختم.

دادپور درباره طرح توضیح داد: گلستان سعدی یکی از مهم‌ترین آثار ادبی ایران به شمار می‌رود که در سطح جهانی هم اهمیت دارد. این اهمیت تا حدی است که بسیاری از ادیبان جهان و صاحب ‌ذوقان هنر و ادبیات به ترجمه و شرح این شاهکار ادبی پرداخته‌اند. در جهان عرب، ترجمه محمد الفراتی با عنوان «روضة الورد» و ترجمه جبرائیل ابن یوسف، ملقب به المخلع با عنوان «ترجمة الجلستان الفارسی» و مواردی نظیر آن، از برجسته‌ترین ترجمه‌های عربی کتاب نفیس گلستان به شمار می‌روند.

وی ادامه داد: یکی از مسائلی که باید در نظر بگیریم، تأثیرپذیری مترجمان از یکدیگر در ترجمه متن گلستان است. به همین دلیل در این پژوهش، متن گلستان و ترجمه‌های عربی انجام شده روی آن، مقایسه شد تا چگونگی انتقال مفاهیم از زبان مبدأ به زبان مقصد را تحلیل، نقد، و بررسی کنیم.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: نقد و بررسی ترجمه‌های عربی کتاب گلستان سعدی، در زمینه گسترش ادبیات ملی در سطح بین‌المللی، یکی از اولویت‌های پژوهشی کشور است و به همین دلیل نتایج این پژوهش به‌صورت کتاب آموزشی، می‌تواند در راستای آموزش زبان فارسی به عرب‌زبانان و آشنایی آنان با ادبیات اصیل فارسی، به کار گرفته شود.

دادپور تصریح کرد: یکی از مواردی که من را ترغیب کرد که حتماً این پژوهش را انجام دهم، این بود که تا کنون پژوهشی که در آن چهار ترجمه عربی گلستان سعدی مورد نقد و بررسی قرار گرفته باشد، انجام نشده بود؛ لذا کتاب‌شناسی ترجمه‌های عربی گلستان سعدی، بررسی، تحلیل، نقد چهار ترجمه عربی گلستان سعدی و بررسی تأثیر مترجمان گلستان از یکدیگر می‌تواند جالب و کاربردی باشد.

وی درباره فعالیت‌های انجام شده در قالب این طرح نیز توضیح داد: برای این طرح، کارگاه‌هایی را با عرب‌زبانان دانشگاه لبنان برگزار کردیم و حتی از پویانمایی‌های ساخته شده در ایران که با موضوع گلستان سعدی تولید و ساخته شده بودند نیز استفاده کردیم.

دادپور در پایان خاطرنشان کرد: یکی از پروسه‌های زمان‌بر و سخت، کتاب‌شناسی و یافتن کتاب‌هایی بود که عرب‌زبانان در آن‌ها از سعدی و مجموعه گلستان سعدی نام برده‌اند و این کار دشواری بود؛ اگر راهنمایی‌های استادم نبود به‌راحتی نمی‌توانستم آن را به پایان برسانم.