تلاش محققان برای انتقال دانش فنی تخصصی داروسازی به ایران

به گزارش روابط عمومی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF)، نوآوری و همکاری تحقیقاتی پژوهشگران با محققان سایر کشور‌ها، زمینه تبادل اطلاعات و به روز‌رسانی علمی را فراهم می‌کند. صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور از طرح‌های تحقیقاتی که در آن نوآوری حرف اول را می‌زند، حمایت می‌کند.

پیش‌بینی ساختار کریستالی ترکیب‌های با خصوصیات دارویی شامل گونه‌های حاوی اسکلت‌ایمید‌ها و تهیه ترکیب‌های کوئوردیناسیون عناصر واسطه آن‌ها، عنوان طرحی است که زهرا سادات مؤمن‌زاده ابرده در قالب رساله دکتری و با راهنمایی علیرضا سلیمی عضو هیئت علمی گروه شیمی دانشگاه فردوسی مشهد، به انجام رسانده است و در این راه از حمایت‌های صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز بهره برده است.

مؤمن‌زاده ابرده در ابتدا درباره این طرح توضیح داد: توانایی پیش‌بینی یا کشف خواص حالت جامد مولکول‌ها به مدت طولانی از اهداف اصلی شیمی محاسباتی و علوم مواد بوده است و هدف نهایی آن پیدا کردن روش پیش‌بینی ساختار کریستال (CSP) است که برای یک مولکول بر اساس حداقل اطلاعات ممکن، قادر به بررسی و تعیین ساختار کریستالی جامد ترکیب مورد نظر، گونه‌های مختلف دارای حلال و کوکریستال‌ها باشد و اطلاعات مفیدی از جامدات قبل از سنتز آن‌ها بدهد.

وی ادامه داد: این اطلاعات می‌توانند برای پیش‌بینی یا طراحی حالت‌های جامد با ویژگی‌های مطلوب مورد استفاده باشند یا احتمال ایجاد پلی مورف‌های نامطلوب را تعیین کنند. روش‌های CSP در زمینه تحقیقات دارویی با صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های تحقیقاتی از یک سو و همچنین با یافتن پلیمورف‌های جدید و بررسی انواع کوکریستال‌های ممکن برای ترکیبات دارویی در رشد صنعت دارویی کشور‌های توسعه یافته نقش مؤثری داشته است.

این محقق و پژوهشگر درباره اهمیت اجرای این طرح توضیح داد: نزدیک به دو دهه است که کشور‌های انگلستان، روسیه و چین تحقیقات کاربردی جدید CSP را در زمینه شیمی محاسباتی معرفی کرده و توسعه داده‌اند که کاربرد اصلی آن، زمینه محاسباتی در حوزه صنعت دارویی است. لذا در این پروژه، برای اولین بار دستیابی به دانش پایه و کاربردی CSP مدنظر قرار گرفت و امیدواریم با اجرای این پروژه در ایران، کاربرد این زمینه تحقیقاتی بتواند در موارد شناسایی ساختار ترکیبات دارویی پیش از سنتز و یافتن پلی مورف‌ها و کوکریستال‌های جدید دارویی با ویژگی‌های مطلوب کمک‌کننده باشد و به رشد و شکوفایی صنعت دارویی کشورمان نیز کمک کند.

وی تصریح کرد: این طرح به صورت همکاری مشترک با پروفسور اوگانوف در دانشگاه Skoltech انجام شد و توانستیم با حمایت صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور، در زمینه دستیابی به دانش پیش‌بینی ساختار‌های کریستالی به عنوان یک تحقیق بنیادی-کاربردی در مرز‌های دانش قدمی برداریم و البته می‌توان با استفاده از نتایج این تحقیق، زمینه انتقال این دانش به صنایع دارویی کشور را همانند سایر کشور‌های توسعه یافته فراهم کرد.

مؤمن‌زاده ابرده در پایان خاطر نشان کرد: به دلیل آنکه این تحقیق تاکنون در ایران انجام نشده بود و با توجه به به‌روز‌بودن این موضوع در زمینه دارویی، برای کسب زیر ساخت‌ها با فرصت مطالعاتی ۱۴ ماه در مسکو به تحقیق و همکاری با دانشگاه مسکو پرداختم و البته برای انجام این طرح، هزینه شخصی زیادی را نیز متقبل شدم که خوشبختانه نتیجه‌بخش بود و این تحقیق به ثمر رسید.