استفاده از اسانس گیاهان برای صنایع دارویی

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، بررسی محیط زیست، زیست‌بوم و طبیعت همواره از تحقیقاتی است که محققان زیادی را به سمت خود جذب کرده و بنیاد ملی علم ایران هم از طرح‌های تحقیقاتی در این زمینه حمایت می‌کند.

«امکان‌سنجی اهلی‌سازی گیاه لعل کوهستان (Oliveria decumbens) و بررسی خصوصیات فیتوشیمیایی آن» عنوان طرحی است که در قالب رساله دکتری توسط آناهیتا بویری ده شیخ با راهنمایی محمد محمودی سورستانی و با حمایت بنیاد ملی علم ایران انجام شده است.

بویری ده شیخ با مدرک دکتری تخصصی فیزیولوژی تولید و پس از برداشت گیاهان باغبانی از دانشگاه شهید چمران اهواز درباره علت انجام این طرح توضیح داد: گیاهان دارویی از جمله منابع بسیار ارزشمند بخش کشاورزی به شمار می‌آیند که به واسطه کاربرد فراوان در صنایع مختلف از ارزش اقتصادی بالایی برخوردارند. این گیاهان به‌دلیل وجود ترکیبات طبیعی غیرسنتزی با خواص بیولوژیکی ارزشمند و استقبال زیاد مردم جهان طی سال‌های اخیر در کانون توجه بسیاری از پژوهشگران و تولیدکنندگان این عرصه قرار گرفته و بخش عظیمی از مواد اولیه صنایع مهمی چون داروسازی، غذایی، آرایشی- بهداشتی را به خود اختصاص داده‌اند.

وی افزود: کشور ایران به دلیل بهره‌مندی از تنوع آب و هوایی و خاکی ویژه، دارای فلور گیاهی منحصر به فرد و ذخیره ژنتیکی بسیار غنی از گیاهان دارویی ارزشمند بوده و مهد رویش بیش از 1700 گونه دارویی کمیاب است. وجود این ثروت عظیم و خدادادی در حالی است که بسیاری از این گیاهان تحت کشت در نیامده و بهره‌برداری موثر از ترکیبات ارزشمند آن‌ها مورد غفلت واقع شده است.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: ازآنجاکه تولید انبوه گیاهان دارویی نیز مانند سایر گیاهان مستلزم شناخت خصوصیات و نیازهای مختلف آن‌ها در طی دوره رشد است، اولین گام در ورود این محصولات کشاورزی به نظام‌های زراعی به منظور کشت وسیع، انجام فرآیند اهلی‌سازی آن‌ها و بررسی امکان‌سنجی آن است.

وی ادامه داد: اهلی‌سازی گیاهان دارویی با فراهم‌سازی شناخت علمی دقیق‌تر از رفتارهای گیاه در نظام‌های زراعی مختلف، زمینه‌ساز تولید موفق و کشت‌و‌کار آن‌ها در مقیاس وسیع می‌شود. 

این محقق و پژوهشگر در ادامه تصریح کرد: نگهداری بهینه و ایمنی میکروبیولوژیک محصولات مختلف غذایی مانند فرآورده‌های گوشتی، میوه‌ها و سبزیجات و محصولات لبنی از جمله موضوعات بسیار مهم در حوزه صنایع غذایی و زنجیره تولید مواد غذایی است که علی‌رغم گسترش شیوه‌های جدید در این زمینه، کماکان از جمله نگرانی‌ها و دغدغه‌های فعالان صنایع غذایی و مصرف‌کنندگان این محصولات است.

وی ادامه داد: علاوه براین، نگرانی فعالان حوزه بهداشت از به‌کارگیری مواد شیمیایی در صنایع غذایی و مخاطرات زیست محیطی آن‌ها، از دیگر موضوعات پرچالش صنعت غذا به شمار می‌آید به‌نحوی که صاحبان صنایع مذکور را وادار به یافتن ابزارهای نوین جهت جلوگیری از فساد محصولات تولیدی خود با رعایت بهداشت محیط زیست و اصل بی‌خطر بودن آن‌ها کرده است.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: اسانس گیاهان دارویی در کنار بهره‌مندی از عطرهای متنوع، به دلیل برخورداری از خواص ضدباکتریایی، ضدانگلی، ضدقارچی و آنتی‌اکسیدانی موجب حفاظت مواد غذایی در برابر عوامل فاسدکننده شده و به همین دلیل از جمله گزینه‌های بسیار مناسب در تولید محصولات غذایی ایمن هستند. 

بویری در پایان خاطر نشان کرد: با نظر به ارزش کاربردی اسانس گیاه لعل کوهستان در صنایع مختلف به ویژه صنایع دارویی و غذایی و سطح بالا و اختلاف معنی‌دار این ماده مؤثره در انواع وحشی این گیاه نسبت به سایر گیاهان مورد استفاده در صنایع، اهلی‌سازی این گیاه، می‌تواند سطح کمی و کیفی متابولیت‌های ثانویه به‌ویژه اسانس آن را ارتقاء داده و در نتیجه، گیاهی جدید، ارزشمند و مقرون‌به‌صرفه‌تر را به صنایع معرفی کند.