نقش ساعات آفتابی بر مدیریت کلان کشور؛ طرحی برای دورنمای آینده

به گزارش روابط عمومی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF)، حمایت از طرح‌های تحقیقاتی در موضوعات مختلف می‌تواند به توازن بیشتر موارد مطالعاتی توسط پژوهشگران و همگن بودن پروژه‌های تحقیقاتی کمک کند.

یکی از این طرح‌ها، دورنمای تخمین ساعات آفتابی کشور بر مبنای تغییرات اقلیمی آینده، گامی مؤثر در استفاده از انرژی خورشیدی در طراحی بیوکلیمایی ساختمان‌هاست که توسط عبدالعظیم قانقورمه انجام شده است.

قانقرمه، دکتری تخصصی جغرافیا - آب و هواشناسی و کارشناسی ارشد جغرافیا - آب و هواشناسی از دانشگاه اصفهان دارد و همچنین مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه تهران در رشته جغرافیا - آب و هواشناسی اخذ کرده است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه گلستان درباره جزییات این طرح توضیح داد: اقلیم مهمترین مؤلفه حیات انسان بر روی کره زمین است. تغییرات اقلیمی و روند گرمایش جهانی در طی دهه‌های اخیر در مناطق مختلف کره زمین اثرات غیر قابل جبرانی را ایجاد می‌کند. این تغییرات باعث فراوانی رخداد پدیده‌هایی نظیر طوفان، سیل، امواج گرمایی، یخبندان شده است که برای شناسایی این پدیده‌ها نیز مدل‌های مختلف اقلیمی ساخته شده است که افزایش دما‌های حدی را در آینده پیش‌بینی می‌کنند.

وی ادامه داد: اما اثرات تغییر اقلیم فقط منحصر به تغییرات مقادیر حدی دما و بارش نمی‌شود بلکه می‌تواند بر سایر مؤلفه‌ها و پارامتر‌های اقلیمی دیگر نیز تأثیرگذار و منجر به دگرگونی‌هایی در رخداد آن‌ها شود. به عنوان نمونه می‌توان اثر تغییرات اقلیمی بر تغییر الگوی رخداد روز‌های ابرناکی و یا به‌عبارتی همان تغییر ساعات آفتابی اشاره کرد.

قانقرمه در ادامه بیان کرد: نباید فراموش کرد که انسان مؤثرترین و مهمترین عامل تغییرات زیست محیطی است که با توسعه فناوری‌ها به منظور دوام زندگی خود در محیط زیست اعم از بهره‌برداری از منابع و امکانات و صنعت، علاوه بر ایجاد زمینه تغییرات مفید و مناسب، موجبات تخریب محیط زیست را نیز فراهم می‌آورد.

وی توضیح داد: به نظر می‌رسد یکی از مشکلات بنا‌های امروزه در صرف انرژی‌های کلان عدم توجه به مسائل اقلیمی و تغییرات اقلیمی آینده است. همچنین، عدم انطباق ساختمان‎‌های جدید با محیط اقلیمی و بی‌توجهی بر تأثیرات متقابل این دو نیز بر مسأله مصرف بیش از حد انرژی‌های فسیلی دامن می‌زند و آسایش حرارتی ساکنین را هم تهدید می‌کند.

این پژوهشگر و محقق در ادامه بیان کرد: در واقع مدیریت مصرف انرژی در ساختمان‎‌ها به جز کاهش مصرف سوخت و صرفه اقتصادی، به تأمین شرایط مطلوب و پایدار حرارتی برای ساکنان آن نیز منجر خواهد شد. باید به جای مقابله با محیط، همساز با محیط زیست باشیم و ضرورت همسازی با محیط زیست، مواردی نظیر توجه به اقلیم، توجه به ساخت و ساز‌های معماری، بهره‌برداری صحیح از منابع طبیعی و صرفه‌جویی در انرژی را نیز مطرح می‌کند. زیرا در همسازی با اقلیم می‌توان از طریق شناخت استعداد‌های نهفته در هر اقلیم آن را به عنوان عاملی مثبت مدنظر قرار داده و از آن بهره گرفت. به همین دلیل در همسازی با اقلیم شناخت پارامتر‌های سازنده اقلیم از اهمیت خاصی برخوردار است.

وی در ادامه گفت: از آنجا که کشور ایران دارای تنوع آب و هوایی بالایی است، به نظر می‌‎رسد مناطق مختلف نیازمند راهبرد‌های متنوعی در تأمین آسایش زیست‎ اقلیمی داخل ساختمان‎‌ها در ارتباط با تأمین انرژی مورد نیاز از طریق استفاده از انرژی خورشیدی باشند. همچنین از طرف دیگر با توجه به تغییرات اقلیمی آینده، به نظر می‌رسد که در دریافت و استحصال انرژی از خورشید، دگرگونی‌هایی برای مناطق مختلف کشور روی می‌دهد که این عامل می‌تواند متأثر از عوامل مختلف اقلیمی مثل تغییرات در میزان ابرناکی و بارش‌ها باشد.

قانقرمه درباره علت انجام این طرح گفت: این پروژه به دنبال این مهم بود که ایران را بر مبنای دریافت ساعات آفتابی برای دوره حال و آینده، پهنه‌بندی و خوشه‌بندی کند تا مسئولین در گرفتن تصمیم راهبرد‌های فعال و غیرفعال سرمایشی و گرمایشی داخل ساختمان‎‌ها از این اطلاعات بهره ببرند.

وی اضافه کرد: ۱۲ بهمن ماه سال ۱۳۹۷ طرح را به سامانه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور ارسال کردم که پس از گذراندن فرایند و مراحل، در مهرماه سال ۹۸ به عقد قرارداد رسید و توانستم تا دی ماه سال بعد، طرح را طبق تعهدات به پایان برسانم.

عضو هیئت علمی دانشگاه گلستان در پایان خاطر نشان کرد: تعیین مناسب‌ترین پایگاه داده کاوی اقلیمی جهان متناسب با مقادیر واقعی داده‌های ساعت آفتابی در ایران، تولید و بازسازی داده‌های ساعت آفتابی برای یک دوره پایه و مشاهداتی برای سرزمین ایران، تعیین سهم عوارض جغرافیای طبیعی در الگوی رخداد ساعات آفتابی و مدل‌سازی و پیش‌یابی مقادیر ساعات آفتابی بر مبنای سناریو‌های تغییر اقلیم برای دهه‌های آینده از اهداف انجام این طرح بوده است.

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:

کانال صندوق در بله: https://ble.ir/insf_pr
کانال صندوق در تلگرام: https://t.me/insf_pr
پیج صندوق در اینستاگرام: https://instagram.com/insf_pr?igshid=Yzg5MTU1MDY