تلاش برای بومی‌سازی انواع سیستم‌های فیلتراسیونی خون

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، خون و فرآورده‌های آن، یکی از موضوعات همیشگی در تحقیقات پژوهشگران است و بنیاد ملی علم ایران هم به سبب اهمیت این موضوع، همواره از طرح‌های تحقیقاتی در این زمینه حمایت می‌کند.

«طراحی و ساخت غشای میکروفیلتراسیون (MF) با قابلیت جداسازی سلول‌های خون از پلاسما به‌منظور استفاده در فرآیند پلاسمافرزیس» عنوان طرح پسادکتری رحیم دهقان است که با راهنمایی جلال برزین و حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است.

دهقان با مدرک دکتری تخصصی مهندسی پلیمر - صنایع پلیمر از پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران درباره این طرح توضیح داد: امروزه نیازمندی جوامع به دریافت خون بیش از پیش افزایش یافته است. یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین فرآورده‌های خونی، پلاسمای خون است. سیستم پلاسمافرزیس محبوب‌ترین و سریع‌ترین روش نسبت به روش سانتریفیوژ در دریافت پلاسمای خون است.

وی توضیح داد: در روش پلاسمافرزیس به‌صورت مستقیم پلاسمای خون بیمار جداسازی شده و مجدد خون بیمار تحت شرایط فیزیولوژیک به بدن بازگردانده می‌شود. در این روش برای دریافت پلاسما، خون دریافتی از بدن اهداکننده از یک فیلتر که متشکل از یک غشا با ساختار مشخص است عبور کرده و پلاسما از خون کامل جدا می‌شود. بنابراین غشا در این سیستم، بازیگر نقش اصلی و قلب فرآیند، فرآیند جداسازی محسوب می‌شود.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: در این تحقیق تلاش کردیم تا با اتکا به تجربه‌های کسب شده در فعالیت‌های گذشته در زمینه طراحی و ساخت غشا‌های مورد استفاده در فرآیند‌های فیلتراسیون خون و مطالعات صورت گرفته در این زمینه و همینطور نیاز روزافزون کشور به دریافت هرچه بیشتر پلاسمای خون، به طراحی فرمولاسیون و مهندسی ساختار غشا‌هایی با قابلیت جداسازی سلول‌های خون از پلاسما بپردازیم.

وی تصریح کرد: نیاز روزافزون به دریافت پلاسمای خون و توزیع آن در همه مناطق جغرافیایی، همواره یکی از اولویت‌های سازمان انتقال خون بوده است. از پلاسمای خون برای درمان بیماری‌های متعددی استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال در دوران همه‌گیری بیماری COVID-۱۹، به‌خصوص پیش از ظهور واکسن‌ها، یکی از راهکار‌های درمانی پیشنهاد شده استفاده از پلاسمای بیماران مبتلا شده و بهبود یافته برای درمان سایر بیماران بوده است.

دهقان تأکید کرد: پلاسمای خون از ارزشمندترین و در برخی موارد از کمیاب‌ترین فرآورده‌های خونی به شمار می‌آید. دلیل اصلی کمبود پلاسمای خون، کمبود زیرساخت مناسب برای دریافت خون یا دریافت مستقیم پلاسما از اهداکنندگان است. بنابراین با توجه به فقدان بستر تولیدی برای این نوع غشاها و همچنین کمبود فیلتر‌های وارداتی برای کل جامعه و عدم دسترسی همه نقاط کشور به این سیستم‌ها، به نظر می‌رسد تمرکز بر روی تولید داخلی غشا‌های مورد استفاده در فیلتر‌های جداساز پلاسما از سلول‌های خون از ضروریات صنعت مربوطه محسوب می‌شود.

دهقان در پایان خاطر نشان کرد: انتظار می‌رود با ساخت و توسعه محصول حاصل از این تحقیق، بتوان زیرساخت علمی و عملی لازم برای بومی‌سازی انواع سیستم‌های فیلتراسیونی خون را در کشور ایجاد کرد.