تغییرات اقلیمی زیر ذره‌بین محققان برای پیداکردن راه حل کم آبی

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، تغییرات زیست‌محیطی یکی از دغدغه‌های محققان و پژوهشگران محسوب می‌شود که برای پایش آن، از داده‌های هواشناسی و ماهواره‌ای کمک می‌گیرند. این نوع از طرح‌ها همواره در اولویت‌های پژوهشگران بوده است و بنیاد ملی علم ایران نیز از این نوع طرح‌ها حمایت می‌کند.

«بررسی اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب با استفاده از مشاهدات زمینی، ماهواره‌ای و روش‌های تکاملی بهینه‌سازی» عنوان طرحی است که یزدان عامریان به‌عنوان استاد راهنمای سعید حاجی آقاجانی در قالب طرح پسادکتری، در سامانه بنیاد ملی علم ایران به ثبت رسانده و این تیم از حمایت‌های این نهاد برای پیش‌برد این طرح استفاده کرده است.

عامریان به‌عنوان استاد راهنما در خصوص دلایل انجام این طرح توضیح داد: یکی از چالش‌های مهم در جهان کنونی رقابت برای دسترسی به منابع آب است. مسأله‌ای که اکثر مناطق جهان را در آینده‌ای نه چندان دور وارد ابعاد تازه‌ای از چالش می‌کند. یکی از دلایل مهم کاهش منابع آب در دنیا، مسأله تغییر اقلیم جهانی است.

وی افزود: موضوع تغییر اقلیم و اثرات احتمالی آن بر بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی به عنوان یکی از چالش‌های همیشگی مطرح است، به طوری که سازمان‌های مهم بین‌المللی مختلفی مانند کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد، سازمان جهانی هواشناسی و برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد و شورای بین‌المللی تغییر اقلیم برای بررسی این موضوع تشکیل شده است.

این محقق و پژوهشگر به تعریف تغییر اقلیم پرداخت و گفت: تغییر اقلیم عبارتست از هرگونه تغییر مشخص در الگو‌های مورد انتظار برای وضعیت میانگین آب و هوایی که در طولانی‌مدت در یک منطقه خاص یا برای کل اقلیم جهانی رخ می‌دهد. این تغییرات منجر به دگرگونی در وضع آب و هوا، تغییر توزیع مکانی و زمانی بارش، جریانات سطحی، تبخیر، تغذیه سفره آب‌های زیرزمینی و در نهایت تأثیر منفی بر منابع آب در سطح جهان می‌شود.

وی اضافه کرد: کشور ایران در حال حاضر در بخش آب با چالش‌های جدی نظیر افزایش تقاضای آب و کمبود آن، کاهش تراز آب‌های زیرزمینی، کاهش کیفیت آب و افزایش صدمات به اکوسیستم‌ها مواجه است. لذا اگر اقدامات فوری در این زمینه صورت نگیرد، شرایط در آینده نزدیک بحرانی‌تر نیز خواهد شد.

عامریان تصریح کرد: مسلماً آب در ایران تنها به آب‌های سطحی محدود نمی‌شود. ایران در حال حاضر جزء کشور‌هایی است که بیشترین بهره‌برداری را از منابع آب‌های زیرزمینی خود دارد و در برخی از بخش‌های کشور وضعیت آب‌های زیرزمینی بسیار بحرانی گزارش شده است.

وی ادامه داد: متأسفانه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد، نسل آینده با فاجعه کم‌آبی یا اختلال در منابع آب مواجه می‌شوند. به همین دلیل نیز در این پژوهش ارزیابی جامعی در زمینه تأثیرات اقلیم بر روی منابع آبی کشور انجام شد.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: حفاظت و بهره‌برداری بهینه و پایدار از منابع آبی مانند هر نوع توسعه دیگری نیازمند برنامه مدیریتی است و این برنامه مدیریتی نیازمند یک مطالعه دقیق و جامع درمورد نحوه تغییرات منابع آبی و روند آن است. هدف اصلی مدیریت کیفیت، تضمین پایداری کمیت و کیفیت منابع آب به منظور تأمین مصارف مختلف است.

وی تأکید کرد: به طور کلی اجزای اصلی مدیریت کیفیت منابع آب را می‌توان در ۳ محور اصلی پیشگیری، پایش و کنترل تقسیم‌بندی کرد که پیش نیاز هرکدام از این محور‌ها مطالعه جامع و دستیابی به الگوی تغییرات دقیق از منابع منطقه است. خروجی‌های این مطالعه می‌تواند به عنوان مبنای روند اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی و همچنین جهادکشاورزی به منظور کنترل مشکل کمیت و کیفیت منابع آبی قرار گیرد و اگر هر کدام از این نهاد‌ها به این خروجی‌ها احتیاج داشته باشند، می‌توانند خروجی‌های این تحقیق را در قالب نرم‌افزار یا هر قالبی که تمایل دارند، دریافت کنند.

عامریان در پایان خاطر نشان کرد: با وجود چالش‌هایی نظیر دسترسی به اطلاعات و داده‌ها، اما هدف از این مطالعه این بود که تغییرات اقلیمی مثل داده‌های هواشناسی کالیبره شوند و مشخص شود که وضعیت آب‌های زیرزمینی چگونه است. به طور قطع نهاد‌هایی مثل شرکت مدیریت منابع آب ایران می‌تواند از نتایج این طرح برای مدیریت بهتر آب استفاده کند.