ترمیم بافت با «کتیرا» پلیمر زیست‌تخریب‌پذیر

به گزارش روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF) ، طرح‌های مختلفی برای حمایت در بنیاد به تصویب می‌رسند که حوزه‌ها و شاخه‌های مختلف علوم را پوشش می‌دهند.

یکی از این طرح‌ها «تهیه داربست چند سازه‌ای بر پایه کتیرا برای مهندسی بافت غضروف - استخوان» است که مریم دهقان نیری در قالب رساله دکتری با راهنمایی ابراهیم واشقانی فراهانی به انجام رسانده و از بنیاد نیز بهره برده‌است.

وی درباره این طرح گفت: بافت غضروف نوعی بافت هم‌بند است که برای تحمل وزن و مقاومت در برابر فشار‌ها تکوین پیدا کرده است و تا حدودی خاصیت انعطاف‌پذیری دارد. در غضروف، شبکه برون‌سلولی فراوان‌ترین جزء است اما ضربات شدید ناگهانی به سطح مفصل و یا فشار‌های مداوم باعث ایجاد تخریب در غضروف می‌شوند.

دهقان نیری در ادامه بیان کرد: در آسیب با ضخامت کامل، ضربه به قدری شدید است که علاوه بر از‌بین‌رفتن غضروف، استخوان زیر آن نیز صدمه می‌بیند. با توجه به این ساختار و نوع تخریب ایجاد شده در غضروف، به‌کارگیری سامانه چند لایه‌ای برای مهندسی بافت غضروف نیازی اساسی است.

وی اضافه کرد: در مهندسی بافت‌های غضروفی - استخوانی، به دلیل پیچیدگی این نوع بافت‌ها نیاز به طراحی داربست‌های چند لایه و بهره‌گیری از سلول‌های مختلف است.

دهقان نیری افزود: به همین خاطر در این پژوهش تلاش شد تا بر مبنای روش‌های اصلاح خواص پلیمر‌های طبیعی، امکان تهیه یک سامانه هیدروژلی چندسازه‌ای از کتیرا با روش پرتودهی ارزیابی شود.

وی در ادامه تصریح کرد: در سال‌های اخیر با توجه به خواص بسیار مطلوب هیدروژل‌های تهیه شده بر پایه پلی‌ساکارید‌ها و پلیمر‌های طبیعی از جمله سمی‌نبودن، زیست‌تخریب‌پذیری و زیست‌سازگاری مناسب، استفاده از این دسته از مواد در مهندسی بافت غضروف مورد توجه قرار گرفته است. از طرف دیگر برای توسعه خواص مکانیکی این هیدروژل‌ها از پلیمر‌های سنتزی استفاده شده است. پلیمر مورد استفاده در این پژوهش نیز کتیرا بود که با توجه به ساختار بافت غضروف و پایین‌بودن ظرفیت ترمیم آن، استفاده از مهندسی بافت غضروف امری ضروری و مهم است.

دهقان نیری تأکید کرد: یکی از راه‌های تهیه سامانه‌های نوین مورد استفاده در مهندسی بافت و ر‌هایش دارو استفاده از پلیمر‌های جدید است. کتیرا با توجه به گروه‌های عاملی و ساختار منحصر به فرد خود می‌تواند به عنوان گزینه‌ای امیدوار‌کننده در این زمینه باشد.

وی تصریح کرد: با توجه به مزایای روش به کار گرفته شده در تهیه هیدروژل، استفاده از داربست تک‌لایه در مهندسی بافت غضروف و چندلایه در مهندسی بافت غضروف - استخوان در آسیب‌های شدید‌، امیدوارکننده‌تر از سایر روش‌های تهیه هیدروژل است. به همین دلیل در این طرح از کتیرا استفاده شده که به وفور در اصفهان و شاهرود یافت می‌شود و پلیمری در دسترس و ارزان قیمت است و به‌ندرت در زیست‌پزشکی به کار گرفته شده است و می‌تواند روشی برای درمان بیماری‌های غضروفی تلقی شود.

دهقان نیری در پایان خاطرنشان کرد: کارکردن با پلیمر کتیرا اصلاً راحت نیست و نیاز به خالص‌سازی هم دارد که فعالیتی دشوار است. همچنین برای آنالیز‌ها با کمبود مواد آزمایشگاهی مواجه بودم وافزایش موج گرانی‌ها به روند انجام این تحقیق تا حدی آسیب زد.